Black Power Salute – Ολυμπιακοί του Μεξικό 1968

Πριν τους Ολυμπιακούς του 1968 έλαβε μέρος ένα θλιβερό γεγονός, για το οποίο μπορείτε να διαβάσετε εδώ. Αφού διάβασα το άρθρο, άρχισα να ψάχνω περισσότερα σχετικά με τους Ολυμπιακούς εκείνης της χρονιάς. Η αναζήτηση με έβγαλε στην Wikipedia και εν τέλει σε ένα άρθρο, το οποίο έγραφε για την κίνηση 2 Αφρικανό-Αμερικανών αθλητών η οποία έμεινε στην ιστορία.

Η κίνηση τους, ήταν μια δήλωση ενάντια στην καταπίεση και την φυλετική διάκριση, ήταν μια κραυγή για ισότητα, δικαιοσύνη, μία σιωπηλή δήλωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα…

Η κίνηση διαμαρτυρίας

Το πρωί της 16 Οκτωβρίου του 1968, ο αθλητής των ΗΠΑ Tommie Smith κέρδισε το χρυσό μετάλλιο στα  200 μέτρα κάνοντας παγκόσμιο ρεκόρ με χρόνο 19,83 δευτερόλεπτα. Στην 2^η θέση τερμάτισε ο Αυστραλός  Peter Norman με χρόνο 20,06 δευτερόλεπτα, και στην Τρίτη θέση ο John Carlos των ΗΠΑ, με χρόνο 20,10 δευτερόλεπτα. Όταν οι τρεις ανέβηκαν στην εξέδρα για την απονομή των μεταλλίων, οι δύο αθλητές των ΗΠΑ έλαβαν τα μετάλλια τους χωρίς να φοράνε παπούτσια αλλά φορώντας μαύρες κάλτσες, που αντιπροσώπευε την φτώχεια των μαύρων. Ο Smith φορούσε ένα μαύρο μαντίλι γύρω από το λαιμό του ως σύμβολο μαύρης περηφάνιας, ενώ ο Κάρλος είχε ανοιχτό το φερμουάρ της φόρμας του δείχνοντας αλληλεγγύη προς όλους τους εργάτες στις ΗΠΑ και φορούσε ένα κολιέ από χάντρες που «ήταν για εκείνα τα άτομα που βασανίστηκαν, κατακρεουργήθηκαν ή σκοτώθηκαν χωρίς μια προσευχή να ειπωθεί για αυτούς, για όσους κρεμάστηκαν η βουτήχτηκαν στην πίσσα. Για όλους όσους πέταξαν απ τις βάρκες κατά τη διάρκεια του εμπορίου σκλάβων απ την Αφρική στην Δύση».  Και οι τρεις αθλητές φορούσαν κονκάρδες του Ολυμπιακού Σχεδίου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (Olympic Project for Human Rights (OPHR)). Ο λευκός αθλητής από την Αυστραλία, Peter Norman(αργυρό μετάλλιο), ήταν εναντίων της Πολιτικής της Αυστραλίας για μια Λευκή Αυστραλία και εξέφρασε την συμπάθεια και την συμπαράσταση του προς τους  2 αθλητές από τις ΗΠΑ.

Και οι δύο αθλητές των ΗΠΑ αποφάσισαν να φορέσουν μαύρα γάντια για την κίνηση αυτή αλλά ο Carlos ξέχασε τα δικά του στο Ολυμπιακό Χωριό. Ο Αυστραλός, Peter Norman,  πρότεινε στον Carlos να φορέσει το αριστερό γάντι του Smith και αυτός είναι ο λόγος που ο Carlos ύψωσε το αριστερό του χέρι, σε αντίθεση με τον παραδοσιακό τρόπο χαιρετίσματος Black Power, όπου υψώνεται το δεξί χέρι.  Όταν o εθνικός ύμνος των ΗΠΑ ακούστηκε και οι 2 αθλητές χαιρέτησαν με το κεφάλι σκυμμένο, μια χειρονομία που έγινε πρωτοσέλιδο σε εφημερίδες ανά τον κόσμο. Όταν αποχώρησαν από το βάθρο μετά την απονομή, αποδοκιμάστηκαν από το πλήθος. Ο Smith αργότερα δήλωσε: “Όταν κερδίζω, είμαι Αμερικανός και όχι ένας μαύρος Αμερικανός. Αλλά αν ποτέ κάνω κάποιο λάθος, τότε θα πουν ότι είμαι ένας νέγρος. Είμαστε μαύροι και υπερήφανοι για αυτό που είμαστε.  Οι μαύροι στην Αμερική καταλαβαίνουν τι συμβολίζει αυτό που κάναμε σήμερα. »

H Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) και ο τότε πρόεδρος, Avery Brundage, διέταξε ώστε οι Σμιθ και Κάρλος αποκλειστούν από την ομάδα των ΗΠΑ και να διωχθούν από το Ολυμπιακό Χωριό. Όταν η Ολυμπιακή Επιτροπή των ΗΠΑ αρνήθηκε, ο Brundage απείλησε ότι θα αποκλείσει όλη την ομάδα στίβου των ΗΠΑ. Αυτή η απειλή οδήγησε στην αποβολή των δύο αθλητών από τους Αγώνες!

Να σημειωθεί ότι ο Brundage, ο οποίος ήταν πρόεδρος  της Ολυμπιακής Επιτροπής των Ηνωμένων Πολιτειών το 1936 δεν είχε αντιρρήσεις για τους  ναζιστικούς χαιρετισμούς κατά τη διάρκεια της Ολυμπιάδας του Βερολίνου….

Επακόλουθα

Οι Σμιθ και Κάρλος δέχθηκαν κριτική για την πράξη τους αυτή και αποκλείστηκαν από πολλά αθλητικά γεγονότα στις ΗΠΑ. Δέχθηκαν επιθέσεις και απειλές κατά της ζωής τους, καθώς και των οικογενειών τους.  Το περιοδικό Times, έδειξε το Ολυμπιακό σύμβολο (τους 5 κύκλους) με μότο αντί του “ταχύτερα, ψηλότερα, δυνατότερα” με το ‘’Πιο θυμωμένα, πιο κακά, πιο άσχημα’’.

Ο Smith συνέχισε τον αθλητισμό, παίζοντας στο NFL (Αμερικανικό ποδόσφαιρο)με την ομάδα των Cincinnati Bengals, πριν γίνει βοηθός καθηγητής της Φυσικής Αγωγής στο κολέγιο του Oberlin. Το 1995, πήγε σαν βοηθός προπονητής της ομάδας των ΗΠΑ στο Παγκόσμιο εσωτερικού χώρου πρωτάθλημα της Βαρκελώνης. Το 1999 τιμήθηκε με το βραβείο California Black Sportsman της Χιλιετίας. Σήμερα κάνει δημόσιες ομιλίες.

Ο Carlos είχε παρόμοια πορεία. Συνέχισε τον αθλητισμό και ισοφάρισε το Παγκόσμιο ρεκόρ των 100 μέτρων την επόμενη χρονιά.   Αργότερα έπαιξε στο NFL με τους Philadelphia Eagles, πριν ένας τραυματισμός στο γόνατο να βάλει πρόωρο τέλος  στην καριέρα του. Πέρασε δύσκολες στιγμές στα τέλη της δεκαετίας του 1970 ενώ το 1977 η σύζυγός του αυτοκτόνησε. Το 1982, ο Carlos είχε προσληφθεί από την Οργανωτική Επιτροπή για τους  Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες  (1984) για να τους προωθήσει και να λειτουργεί ως σύνδεσμος με τη μαύρη κοινότητα της πόλης. Το 1985, έγινε προπονητής στίβου στο Palm Springs High School, μια θέση την οποία κατέχει ακόμα.

Ο Αυστραλός Norman, ο οποίος στήριξε την κίνηση των συναθλητών του, είχε επίπληξη από την Ολυμπιακή αρχή της χώρας του και δέχθηκε επίθεση από τα μέσα ενημέρωσης της Αυστραλίας. Δεν επιλέχθηκε για τους Ολυμπιακούς του 1972, παρά το ότι τερμάτισε 3ος στις δοκιμαστικές. Ο Norman πέθανε από καρδιακή προσβολή στις 3 Οκτωβρίου, 2006. Οι Σμιθ και Κάρλος μίλησαν στην κηδεία του και ήταν κουβαλητές του φέρετρου του.

Ο Smith αριστερά και ο Carlos δεξιά

Το 2005, το πανεπιστήμιο του San Jose τίμησε τους πρώην φοιτητές του, Σμιθ και Κάρλος με άγαλμα ύψους 22 ποδών.   Ένας φοιτητής, ο Erik Grotz, ήταν αυτός που ξεκίνησε το έργο: «Ένας από τους καθηγητές μου μιλούσε για τους αφανείς ήρωες και ανέφερε τους Tommie Smith και John Carlos. Είπε ότι αυτά τα άτομα έκαναν μια πράξη που απαιτούσε θάρρος για την ισότητα και την προώθηση των πολιτικών δικαιωμάτων «.

Οι Smith και Carlos έλαβαν το βραβείο Arthur Ashe Courage στα βραβεία  ESPY του 2008 για την πράξη τους.

Τοιχογραφία στο Σίδνεϊ

Στην Αυστραλία, μια ιστορική τοιχογραφία απεικονίζει το τρίο των αθλητών στο βάθρο με την  λεζάντα «Τρεις περήφανοι άνθρωποι – ΜΕΞΙΚΟ 68».

Πολιτισμικές επιρροές

Στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σίδνεϊ στα μέσα του 2008, προβλήθηκε ένα ντοκιμαντέρ για τη διαμαρτυρία με τίτλο Salute. Ο Matt Norman, ανιψιός του Peter Norman ήταν συγγραφέας, σκηνοθέτης και παραγωγός της ταινίας αυτής.

Στις 9 Ιουλίου του 2008, μία εκπομπή του BBC Four έδειξε ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο Black Power Salute, του Geoff Small, σχετικά με την διαμαρτυρία και τα επακόλουθά της. Μπορείτε να το παρακολουθήσετε πιο κάτω (διάρκεια 58:28).

Το τραγούδι «Mr. John Carlos» από το άλμπουμ Livet är en Fest  (1974) των Nationalteatern (Σουηδικό συγκρότημα των 70’s) μιλά ειδικά για τον Carlos, για το συμβάν και τα επακόλουθά του.

Το γεγονός εμφανίζεται και σε επεισόδιο των Simpsons όταν ο Kent Brockman κοιτάζει πίσω στο παρελθόν και το 1960 (στο 00:21 του πιο κάτω)

_____________________________________________________________

ELGRECOGR – Γιώργος Χρίστου